| تحلیل عملکرد دیپلماسی اقتصادی دولت دوازدهم در پرتو تحریم ها |
| کد مقاله : 1254-IRFP5-FULL |
| نویسندگان |
|
لطفعلی عاقلی * پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس |
| چکیده مقاله |
| دولت دوازدهم در حالی دوره فعالیت خود را از 12 مرداد 1396 آغاز به کار کرد که توافق برجام(برنامه جامع اقدام مشترک) را با گروه 1+5 و اتحادیه اروپا در سال 1394 به سرانجام رسانده بود. انتظار بر این بود که ثمرات این توافقنامه که مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل نیز قرار گرفت و از 26 دی 1394 اجرایی شد، به طور متقارن در بین کشورهای متعاهد توزیع شود. صرفنظر از تبعات بعدی برجام، این توافق برای اولین بار توانست 6 قطعنامه سازمان ملل علیه ایران را ملغی کند و اولین توافق چند جانبه و بین المللی بود که ایران را بدون جنگ و بدون اجرای کامل قطعنامه ها از ذیل بند 7 منشور سازمان ملل خارج نمود. اما علیرغم تایید پایبندی ایران به برجام توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی و حتی ایالات متحده تا سه ماهه دوم 1396، دولت آمریکا از مهرماه 1396 شروع به مخالفت با این توافق کرد و 18 اردیبهشت 1397 از آن خارج شد. صرفنظر از کنش و واکنش دیپلماتیک بین ایران-اتحادیه اروپا، آمریکا و سایر شرکای برجام، در تحلیل عملکرد دیپلماسی اقتصادی می‌توان به توافقات و بروندادهای مربوطه در چارچوب سازمان های بین المللی و منطقه‌ای چون اوپک، اکو، گروه D-8 اشاره کرد و پیامد این توافقات را در شاخص‌های اقتصادی مهم از جمله جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، حجم تجارت خارجی، میزان تولید و صادرات نفت، ورود ارز و طلا و تسهیل گردشگری یافت. تحلیل آماری نشان می دهد که میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران از 019/5 میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به 48/3 میلیارد دلار در سال 2018 کاهش یافته است. حجم کل تجارت از حدود 3/98 میلیارد دلار در سال 1396 به 5/85 میلیارددلار در سال 1397 کاهش یافته و در نیمه اول سال 1398 به 2/42 میلیارد دلار رسیده است. صادرات نفت نیز از حدود 2 میلیون بشکه/روز به تقریباً یک چهارم کاهش یافته است، اما تعداد گردشگران ورودی طی سال های 1397-1396 از 1/5 به 8/7 میلیون نفر افزایش یافته و طی نیمه اول 1398 به تقریباً 5 میلیون گردشگر رسیده است. نتیجه کلی اینکه، دیپلماسی اقتصادی توانسته با وجود تحریم‌های تجاری و مالی، در حوزه اقتصاد غیرنفتی به نسبت موفق تر از اقتصاد نفتی عمل نماید. |
| کلیدواژه ها |
| تحریم، حجم تجارت، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، دولت دوازدهم |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |